Bài gửi TBKTSG
Năm 2013 vừa qua là một năm thành công cho TTCK toàn cầu khi
các chỉ số tại các thị trường lớn liên tục tăng điểm. Thị trường Mỹ từ cuối
tháng 3/2013 vượt qua mức điểm của năm 2007 - giai đoạn trước cuộc khủng hoảng
kinh tế - và liên tục lập đỉnh cao mới cho tới tháng 1/2014. Với những tín hiệu
như tăng trưởng, tỷ lệ thất nghiệp dần được cải thiện, có thể nói TTCK Mỹ đã đón
trước về sự hồi phục của nền kinh tế.
Tuy nhiên, cũng có những quan điểm cho rằng sự tăng trưởng mạnh
mẽ của giá cổ phiếu phần lớn là do dòng tiền “dễ dãi” đã được Cục Dự trữ liên
bang Mỹ liên tục bơm vào thị trường trong những năm qua với mục tiêu vực dậy nền
kinh tế. Các gói kích thích kinh tế (QE) này không chỉ khiến dòng tiền đầu tư
chảy mạnh tại thị trường Mỹ mà còn lan tỏa sang các thị trường khác trên thế giới,
đặc biệt là luồng vốn đầu tư mạo hiểm vào các thị trường mới nổi. Điều này cũng
hàm ý rằng thị trường đã có những biểu hiện “bong bóng” nhất định và khi các
gói QE của Fed bị thu hẹp (tapering) thì các dòng vốn trên sẽ lập tức tháo chạy
khỏi thị trường.
Thực tế diễn biến thị trường cũng đã cho thấy điều này. Tháng
6/2013, Chủ tịch Fed Ben Bernanke đã hàm ý về việc sẽ thu hẹp gói QE3 trong năm
2013. Ngay lập tức, các thị trường chứng khoán thế giới đã chứng kiến một đợt
rút vốn mạnh của các nhà đầu tư nước ngoài, đặc biệt ở các thị trường mới nổi.
Giá trị giao dịch ròng của nhà đầu tư nước ngoài tại một số TTCK
(Đơn vị: Triệu USD)
Nguồn: Bloomberg
Đến cuối năm 2013, Fed đã chính thức thực hiện việc thu hẹp QE3
từ mức 85 tỷ USD xuống 75 tỷ USD/tháng và đến cuối tháng 1/2014 đã tiếp tục giảm
xuống còn 65 tỷ USD/tháng. Một lần nữa, các thị trường thế giới lại chứng kiến
những đợt rút vốn của các quỹ đầu tư nước ngoài. Vậy, xu hướng này sẽ tiếp tục ảnh
hưởng thế nào tới TTCK Việt Nam? Hãy thử trả lời câu hỏi bằng đánh giá cụ thể
hơn về xu hướng giao dịch của các nhà đầu tư nước ngoài trong thời gian qua.
Giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8 năm 2013, khối đầu tư nước
ngoài đã chuyển hướng bán ròng tại TTCK Việt Nam sau 5 tháng đầu năm gần như
liên tiếp mua ròng. Tuy nhiên, mức bán ròng trong giai đoạn này trên cả 2 sàn
giao dịch chỉ là gần 2.900 tỷ VNĐ (khoảng 138 triệu USD) và tổng mức giao dịch
ròng 8 tháng vẫn ở mức dương hơn 2.900 tỷ VNĐ. Trong khi ở các thị trường mới nổi
khác, lượng vốn ngoại rút ra rất lớn, đặc biệt là Thái Lan và Indonesia có mức
giao dịch ròng 8 tháng đầu năm ở mức âm.
Giai đoạn 4 tháng cuối năm, trong khi TTCK Việt Nam quay trở
lại thu hút ròng vốn ngoại thì các thị trường như Indonesia, Thái Lan và
Phillipines tiếp tục bị bán ròng.
Đặc biệt, trong tháng 1 năm 2014, hầu hết các thị trường bị
bán ròng mạnh thì thị trường Việt Nam lại được khối ngoại mua vào rất tích cực.
Giao dịch NĐTNN năm 2013 theo các giai đoạn
(Đơn vị: Triệu USD)
Nguồn: Bloomberg
Như vậy, có thể nói
chiến lược rút vốn tại các thị trường là có khác nhau. Sẽ khó có thể phân định
rõ ràng đâu là nguyên nhân chính của sự khác biệt này, nhưng có thể lý giải bằng
vài lý do cơ bản như sau:
Quy mô thị trường: Sau 14 năm phát triển, quy mô TTCK
Việt Nam vẫn còn tương đối nhỏ ngay cả khi so với các thị trường mới nổi. Chính
vì vậy, TTCK Việt Nam chưa thu hút được nhiều các quỹ đầu tư mạo hiểm vốn coi
trọng các yếu tố về thanh khoản.
So sánh vốn hóa của một số TTCK
Đơn vị: Tỷ USD
Nguồn: Bloomberg
Các chính sách mới hỗ
trợ thị trường:
Năm 2013, các cơ quan quản lý đã có nhiều chính sách hỗ trợ
cho TTCK như cho phép thành lập quỹ mở, dự kiến phát triển thị trường chứng
khoán phái sinh và nổi bật nhất là việc xem xét nới “room” cho nhà đầu tư nước
ngoài. Đây được đánh giá là các thông tin quan trọng nhất trong việc thu hút
dòng vốn ngoại vào TTCK Việt Nam trong các năm vừa qua.
Mặt bằng giá cổ phiếu:
Tuy tăng điểm liên tục trong giai đoạn cuối năm 2013 nhưng
trong các năm gần đây TTCK Việt Nam có diễn biến không thuận lợi như nhiều thị
trường mới nổi khác. Chính vì vậy, xét mặt bằng giá trong tương quan với thu nhập
từ cổ phiếu( chỉ số P/E) thì thị trường chứng khoán Việt Nam vẫn có tính hấp dẫn
tương đối.
So sánh chỉ số P/E của các chỉ số chứng khoán
Nguồn: Bloomberg
Tại thị trường trong nước, có thể nói năm 2013 là một năm thắng lợi cho
nhiều nhà đầu tư, ít nhất là trong giai đoạn 4 tháng cuối năm. Và trong khi nhiều
nhà đầu tư còn say men chiến thắng ở trong kỳ nghỉ Tết thì các thị trường mới nổi
khác lại đang chao đảo vì hiện tượng tiếp tục thoái vốn của các nhà đầu tư nước
ngoài sau khi Fed tiếp tục rút bớt QE3. Tâm lý lo ngại cũng đã phần nào biểu hiện
ở thị trường trong nước trong 2 phiên giao dịch sau kỳ nghỉ. Cũng cần lưu ý
thêm là sau chu kỳ tăng điểm kéo dài, xác xuất thị trường đi vào một giai đoạn
điều chỉnh cũng tăng lên và các thông tin tiêu cực của thị trường thế giới rất
dễ ảnh hưởng tới tâm lý chung của giới đầu tư. Đương nhiên, nếu xu thế thoái vốn
tiếp tục dư dội hơn trên thị trường toàn cầu thì TTCK Việt Nam cũng sẽ chịu ảnh
hưởng nhất định. Ngoài yếu tố tâm lý thì việc giá trị tài sản ở các thị trường
mới nổi khác giảm giá cũng sẽ khiến cho chi phí cơ hội của việc đầu tư vào Việt
Nam đắt lên tương đối. Mặc dù vậy, với các đánh giá trên, hoàn toàn có thể hy vọng
rằng mức độ ảnh hưởng tới thị trường Việt Nam sẽ nhẹ nhàng hơn so với các thị
trường mới nổi khác. Do đó, diễn biến của thị trường trong giai đoạn tới có lẽ
sẽ phụ thuộc nhiều vào yếu tố cung cầu ở trong nước hơn là những tác động từ
bên ngoài.